In 1966, na de verschijning van De laatste middagen met Teresa, ging er een schokgolf door de Catalaanse bourgeoisie. Verontruste ouders hielden hun adolescente dochters nauwlettend in het oog, bevreesd als ze waren dat zo’n gewiekst sujet uit de onderklasse die het hogerop zocht — een soort Piechemapart uit de roman, zeg maar — met hun kind aan de haal zou gaan. Dit is, heel kort, het verhaal van Teresa en Manolo ten tijde van Franco-Spanje, en de sociale achtergrond (of beter gezegd voorgrond) waartegen Cervantesprijswinnaar Juan Marsé (Barcelona, 1933) veel van zijn romans situeert.
Manolo Reyes, de Piechemapart, komt uit de onderste gelederen van de maatschappij. Als bastaardzoon van een dienstmeid tracht hij zijn vanzelfsprekende lot te ontlopen en neemt vanuit Murcia de benen naar Barcelona. Daar trekt hij in bij zijn broer op de Monte Carmelo, een heuvel die in de decennia na de Spaanse burgeroorlog een grote golf migranten, veelal uit Andalusië, te verwerken kreeg. Manolo weet zich als xarnego — iemand die in Catalonië woont, maar uit een andere Spaanse streek afkomstig is — staande te houden in de kruimeldiefstal: hij steelt onder meer motors en, als de nood heel hoog is, handtasjes. Maar zijn aspiraties gaan verder: hij ambieert een plekje in de hogere klasse. Als knappe jongeling uit het arbeidersmilieu vindt hij weerklank bij de politiek actieve studente Teresa Serrat, telg uit de hoge Catalaanse kringen. Hij hoopt via Teresa, de señorita van zijn lijdzame en gedienstige vriendinnetje Maruja, een ‘normaal’ bestaan te kunnen opbouwen. Wanneer Maruja na een noodlottige val in coma raakt, lijkt Manolo’s droom uit te komen en beleeft hij een romantische zomer met de studente. De dood van Maruja luidt echter tevens het einde in van zijn onmogelijke relatie met Teresa. En passant heeft het door hem afgewezen wraakzuchtige nichtje van de Kardinaal — de heler van de gestolen spullen en Manolo’s beschermheer — eveneens een onaangename verrassing voor hem in petto.
De kloof tussen arm en rijk, proletariër en bourgeois, laag- en hoogopgeleid en alle kansen en veiligheden van dien krijgen fraai gestalte in deze roman. De elegante, zogenaamd politiek geëngageerde Teresa blijkt minder oprecht en standvastig in haar idealen dan de picareske achterbuurtjongen Piechemapart, die stellig in zijn dromen gelooft. De barokke taal en beelden waarvan Marsé zich in deze realistische roman bedient, kunnen even wennen zijn en staan in schril contrast met Manolo’s wereld — bijvoorbeeld ‘Dunne nachtponnen van maanlicht in katzwijm boven de torens van de villa’ en ‘Verrukt en met veel respect boog de duistere vleermuis zich met zijn nederig ingetrokken vleugels over haar heen, aangetrokken door de bronzen glans van haar schouders, en observeerde het dappere, roekeloze leven dat in haar reeënhals klopte’ — maar die verbeeldingskracht geeft Manolo de mogelijkheid zijn grauwe, onontkoombare realiteit (tijdelijk) te ontstijgen. [Jacqueline Visscher] Hide text

Juan Marsé (1933) is een van Spanjes meest gerenommeerde schrijvers. Dit is een van zijn belangrijkste romans, die uit 1966 dateert, maar nog niets aan vitaliteit en sprankelende kracht heeft ingeboet. Het is daarom verheugend dat er nu eindelijk een Nederlandse vertaling is verschenen. Centraal staat Manolo Reyes, een jonge Andalusische immigrant die zijn geluk zoekt in Barcelona. Hij verdient de kost met het stelen van motoren en andere vergrijpen. Hij ontmoet Teresa, een politiek geëngageerde studente uit de gegoede klasse. Zij ziet in hem een revolutionair. Hij hoopt via haar een vaste baan te krijgen. Marsé is er op meesterlijke wijze in geslaagd om van dit eenvoudige verhaal een roman te maken waarin de tragiek van de ambitieuze allochtoon, de holle retoriek van het linkse studentenverzet en het Barcelona van de jaren vijftig op indringende, zintuiglijke wijze worden verbeeld. Normale druk, gebonden, leeslint.