Na de grotere adem van Brandlucht, zijn saga over Vlaamse migranten in Canada, grijpt Erik Vlaminck terug naar zijn succesnummer Suikerspin, waarin hij zich in het circusmilieu begaf. Het is een biotoop die Vlaminck blijft fascineren. In zijn nieuwe novelle Miranda van Frituur Miranda voert hij een personage op dat in Suikerspin een cameo had. Miranda mag nu zelf in een pittige monoloog haar exposé doen. Ze blijkt nogal wat geheimen mee te torsen, die Vlaminck op gewiekste wijze blootlegt.

Miranda is een volbloed forain en het is haar lot om frieten te bakken. Niet meteen een benijdenswaardige stiel: je krijgt er spataders van en ook vetspatten zijn "een geweldige miserie" want ze zorgen voor "armen vol witte spikkels". En bovendien: "Ge vindt geen mens met wie ge kunt praten over de problemen van vettig haar dat ge krijgt door in een frituur te werken." Vlaminck serveert in de gauwte een handleiding voor de perfecte friet. "Glaspatatten of meelzakken" kun je beter niet nemen en "uw bakvet moet gloeiend heet zijn". De toon is gezet: Vlaminck excelleert in een herkenbaar volks idioom, vol laconieke humor maar met veel onderhuidse wrangheid.

Bovendien is Miranda's huwelijk met de dominante lawaaimaker Arthur van Hooylandt niet meteen sprankelend te noemen. Geen wonder dat ze met zijn zwijgzamere vriend en collega-foorman Modest Verreycken een affaire begint, die nooit aan het daglicht komt. Wanneer de oud geworden Modest later "als een lege bloemzak" in elkaar zakt op de parking van de Aldi, dringt het verleden zich in alle scherpte op bij de intussen gescheiden Miranda. Moet ze zich opdoffen voor de begrafenis? En waarom voelt ze zich "een ontaarde moeder die in haar diepste binnenste haar zoon al weg wenste nog voor hij geboren werd"? Vlaminck gooit alle ballast overboord in deze puntgave, perfect getimede novelle, waarin niemand aan de doem van zijn milieu kan ontsnappen.

Hide text

Het is mijn dag niet.

Wanneer Miranda te horen krijgt dat Modest dood is ineengestort op de parking van de Aldi met een zak hondenbrokken in zijn handen komt het verleden weer naar boven. Modest, de uitbater van een schietkraam, was immers de beste maat van haar man Arthur, die zijn geld verdiende met een kindermolen. En wanneer de kat van huis was...

Miranda is weggelopen uit Vlamincks roman Suikerspin , waarin Arthurs vader samen met een Franse Siamese tweeling de hoofdrol speelde en jammer genoeg heeft ze ook Vlamincks typische stijl meegenomen. Hij schrijft in een mengeling van oud en nieuw Vlaams en haalt daarbij zoveel kapriolen uit dat je als lezer nooit in het verhaal komt. Je staat erbij en kijkt ernaar en beseft dat je al die spreekwoorden en gezegden in de trant van Een klok die stilstaat, staat twee keer per dag gelijk en een klok die voorloopt, staat altijd verkeerd al eerder hebt gehoord. Dit is geen boek, dit is een draagbaar museum van volkskunde waar toch vooral een muffe geur vanaf slaat. Bovendien haalt Vlaminck op de voorlaatste pagina nog eens zijn truc met de Siamese tweeling boven, waardoor zijn kermisromantiek omslaat in een freakshow en hij zijn malheur sorry, novelle finaal de nek omdraait.

Hide text

In Suikerspin, de roman waarin Erik Vlaminck de geschiedenis van de forains-familie Van Hooylandt schetste, kon de lezer reeds kennismaken met Miranda, uitbaatster van een frituur/oliebollenkraam, echtgenote van Arthur van Hooylandt en moeder van Tony. In de novelle Miranda van frituur Miranda laat Vlaminck haar zelf aan het woord. In haar rechttoe rechtaan-taal, een typische Vlaminck-mix van Algemeen Nederlands en onopgesmukt Vlaams met uitdrukkingen als ‘volgens mij zijt ge met die zakkenwasser nog bijlange niet aan de nieuwe patatten’, doet Miranda het verhaal van haar op de klippen gelopen relatie met Arthur. Motorisch moment is voor haar de dood van Modest Verreyken, een collega-foorkramer die is neergestort op het asfalt van de parking van de Aldi. Dat Miranda jarenlang een verhouding heeft gehad met Modest, komt in haar terugblik aan het licht. Meteen ook wordt verklaard waarom zij de relatie tussen haar zoon Tony en de dochter van Modest altijd met een scheef oog heeft bekeken. Haar verhaal krijgt een tragische ondertoon als ze voor het eerst naar buiten brengt dat bij de geboorte van Tony een onvolgroeide foetus die zich aan Tony had vastgehecht, verwijderd diende te worden. Zo sluit het Miranda-verhaal naadloos aan bij de plot van Suikerspin, waarin een Siamese tweeling ten tonele werd gevoerd en waarbij gesuggereerd werd dat in de familie Van Hooylandt een aantal zaken waren voorgevallen die niet echt het daglicht mochten zien. Dat Tony’s geliefde nu ook een tweeling verwacht, sluit de cirkel van de erfelijkheid en legt meteen de naturalistisch aandoende determinatie bloot. Voor het overige is Miranda van frituur Miranda een honderd procent Vlaminck-product, zo geschreven en opgevat dat de tekst direct op de scène kan worden gebracht. Voor de lezers die de auteur nu al een aantal jaren volgen, betekent het dus weinig nieuws onder de zon; voor wie hier voor het eerst kennismaakt met zijn werk is het een mogelijke opstap naar de romans. [Jooris Van Hulle] Hide text

Novelle van de Vlaamse schrijver en theatermaker (1954). Het verhaal vormt een aanvulling op de roman 'Suikerspin' (2008), waarin een aantal Vlaamse ‘forains’, kermisvolk, wordt geschetst in hun desolate bestaan. Belangrijk personage in die roman was Arthur van Hooylandt. In deze novelle komt zijn vrouw Miranda aan het woord. Vanuit haar ogen bekijkt de lezer haar huwelijk met de onverdraagzame Arthur, hun zoon Tony, haar verhouding met medekermisklant Modeste, de relatie van zoon Tony met de dochter van Modeste, haar plotselinge zwangerschap en de droevige miskraam die daarop volgt. De novelle eindigt met een onverwachte verklaring van Miranda voor deze miskraam, een reeks van misgeboorten in de familie, en een terugverwijzing naar de Siamese tweeling uit het al even schokkend geëindigde 'Suikerspin'. De novelle leest levendig, als een monoloog, en leent zich dan ook goed voor de aanverwante theatertournee van Vlaminck. Opnieuw een overtuigende beschrijving van de droevige Vlaamse kermiswereld, in een mooi boekje dat literair vakwerk mag worden genoemd. Normale druk. Hide text